Borçlar hukukuna değinmeden önce borçlar hukukunun hukuk alanında hangi tarafta olduğuna bakmak gerekir. Hukuk bir kamu hukuku bir de özel hukuk olmak üzere 2’ye ayrılır. Kamu hukuku devlet ile vatandaşı, birey arasındaki ilişkileri incelerken ve daha çok idari alanda boy gösterirken özel hukuk eşitler arasındaki hukuki ilişkileri düzenler ve inceler.
Yani özel hukuktaki hukukun ya da davanın süjeleri, özneleri birey ve bireydir. Birey ve devlet arasındaki hukuki ilişkide eşitler arasında bir iletişim mevcut değilken ve devletin lehine bir husus mevcutken özel hukuk da bireye birey arasında bir ilişki mevcut olduğu için burada taraflar eşit haklara ve sorumluluklara sahiptirler. Özel hukuk altında hangi hukuk dalları bulunmaktadır: Ticaret hukuku, medeni hukuk, miras hukuk ve borçlar hukuku gibi hukuk dalları özel hukuk altıda incelenen hukuk dallarıdır. Bu makalede de borçlar hukukunu inceleyeceğiz.
Borçlar hukuku eşitler arasındaki borç ilişkisini inceleyen haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ve sözleşme olmak üzere 3 ana başlık altında incelenip bireylerin birbiri üzerinde yarattığı borç ilişkisini konu alan hukuk dalıdır. Sebepsiz zenginleşme olsun, haksız fiil olsun ya da ana teması zaten sözleşmeler olsun borçlar hukukunda ne kadar ad değiştirirse değiştirsin her zaman 2 taraf mevcuttur.
Borçlu ve alacaklı. Borçlu alacaklı olan kişiye bir edim vermekle yükümlü olan taraftır. Alacaklı da borçlunun gerçekleştirmiş olduğu bir haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ya da sözleşme hükmü gerekli bir edimi gerçekleştireceği kişidir.
Bir örnek ile alacaklı ve borçlu kavramlarını açıklamak gerekirse şu örneği rahatlıkla verebiliriz. Bir ekmek aldığınızda bakkal bey size ekmek vermekle yükümlü olurken ekmeği alacak olan taraf siz alacaklı ve ekmeği verecek olan bakkal borçlu taraftır. Bu sözleşme 2 taraf da borç yükleyen bir satış sözleşmesi olduğu için de paranın verilmesi hususunda da bakkal bey parayı alacaklı olan kişi ve parayı vermekle yükümlü ola taraf siz de edimi yerine getirecek olan borçlu taraf sizsiniz.
Borçlar hukuku yukarıda da izah ettiğimiz üzere 3 ana başlık altında incelenerek ifaya yükümlü olan tarafların sorumluluklarını ve bu sorumlulukların ihlal edildiği vakit hangi hususlarda haklı tarafın hangi haklara sahip olduğunu ele alır. Bu 3 ana konu şu şekilde izah edilir:
- Sebepsiz zenginleşme
- Haksız fiil
- Sözleşmeler